SISINDIRAN
Sisindiran berasal dari kata sindir yang mengandung arti kata atau
perkataan yang tidak langsung ditujukan kepada orang yang dimaksud. Sedangkan
kata sisindiran memiliki arti:
- Bahasa yang disusun sedemikian rupa, umumnya yang mengandung persamaan bunyi, terdiri dari sampiran dan isi, serta bisa dilagukan.
- Mengucapkan sisindiran (Kamus Umum Basa Sunda, 1985: 479)
Sisindiran
merupakan karya sastra bentuk terikat (puisi), karena terikat oleh persamaan
bunyi (purwakanti), jumlah baris setiap barisnya, serta jumlah suku kata pada
setiap barisnya, yang umumnya terdiri dari delapan suku kata.
Berdasarkan
bentuknya sisindiran dapat dibagi menjadi tiga yakni rarakitan, paparikan,
dan wawangsalan.
- Rarakitan.
Rarakitan merupakan sisindiran yang
terdiri dari sampiran dan isi dengan jumlah yang sama banyak dalam sebaitnya.
Kata rarakitan sendiri mengandung arti seperti rakit atau berpasangan (sarakit
= sepasang). Disebut rarakitan karena kata pada awal baris bagian sampiran
diulangi atau dipergunakan lagi pada awal baris bagian isi, sehingga
berpasangan seperti bagian depan rakit.
Rarakitan terdiri dari:
- Rarakitan silihasih (asmara).
- Rarakitan piwuruk (nasihat).
- Rarakitan Sèsèbrèd (diluar asmara dan nasihat, seperti lelucon, kritik sosial dsb).
Rarakitan terdiri dari:
- Rarakitan silihasih (asmara).
- Rarakitan piwuruk (nasihat).
- Rarakitan Sèsèbrèd (diluar asmara dan nasihat, seperti lelucon, kritik sosial dsb).
Contoh:
Sing getol nginum jajamu,
Nu guna nguatkeun urat.
Seng getol neangan ilmu,
Nu guna dunya akhèrat.
(Rajin-rajinlah meminum jamu,
yang berguna menguatkan urat.
Rajin-rajinlah mencari ilmu,
Yang berguna dunia akhirat.)
Sing getol nginum jajamu,
Nu guna nguatkeun urat.
Seng getol neangan ilmu,
Nu guna dunya akhèrat.
(Rajin-rajinlah meminum jamu,
yang berguna menguatkan urat.
Rajin-rajinlah mencari ilmu,
Yang berguna dunia akhirat.)
Batur mah ka Margacinta,
Kuring mah ka Nagrak baè.
Batur mah dipikacinta,
Kuring mah ditolak baè.
(Orang lain ke Margacinta,
Saya ke Nagrak saja .
Orang lain dicintai,
Saya ditolak saja.)
Kuring mah ka Nagrak baè.
Batur mah dipikacinta,
Kuring mah ditolak baè.
(Orang lain ke Margacinta,
Saya ke Nagrak saja .
Orang lain dicintai,
Saya ditolak saja.)
- Paparikan
Paparikan
berasal dari kata parik atau parèk yang mengandung arti dekat. Paparikan disini
adalah sisindiran yang hanya berdekatan bunyinya antara sampiran dengan isinya,
jadi tidak harus sama kata awal barisnya seperti pada rarakitan. Pembagiannya
sama seperti dengan rarakitan.
Contoh:
Mèmèh ngagelarkeun kasur,
Samak heula ambeh rinèh.
Mèmèh ngagorèngkeun batur,
Riksa heula awak manèh.
(Sebelum menggelar kasur,
tikar dulu agar tenang.
Sebelum menjelek-jelekan orang,
Periksa dulu diri sendiri.)
Mèmèh ngagelarkeun kasur,
Samak heula ambeh rinèh.
Mèmèh ngagorèngkeun batur,
Riksa heula awak manèh.
(Sebelum menggelar kasur,
tikar dulu agar tenang.
Sebelum menjelek-jelekan orang,
Periksa dulu diri sendiri.)
- Wawangsalan
Wawangsalan
adalah karangan (sastra) yang terdiri dari sindir dan isi. Pada bagian sindir
terdapat cangkang (sampiran) dan wangsal (hal yang disembunyikan). Untuk
mengetahui hal yang disembunyikan haris dicari di bagian isinya. Biasanya
antara hal yang disembunyikan mempunyai persamaan bunyi dengan salah satu kata
yang terdapat pada bagian isi.
Contoh:
Belut sisit saba darat,
Kapiraray siang wengi.
(Belut sisit datang ke darat,
terbayang bayang siang malam.)
Artinya: Oray(Ular)
Belut sisit saba darat,
Kapiraray siang wengi.
(Belut sisit datang ke darat,
terbayang bayang siang malam.)
Artinya: Oray(Ular)
SISINDIRAN
1.
Rarakitan
-
Silih Asih (cinta,
Asmara)
Tambah kesel main kartu
Maturan anu keur piket
Digawe sing tepat waktu
Ulah ngulur jiga karet
Daek soteh ka Cinangka,
Ka Cisitumah teu purun.
Daek soteh ka manehna,
Ka nu itu mah teu purun.
Hayang teuing buah muris,
Teu bisa ngasakanana.
Hayang teuing ka nu geulis,
Teu bisa ngakalanana.
-
Piwuruk (naséhat)
Lamun hayang dahar noga
Kudu daek nya Meulina
Lamun hayang asup surge
Kudu geto nya solatna
Lamun urang ka Cikole,
Moal hese tumpak kahar.
Lamun urang boga gawe,
Moal hese barangdahar.
Lamun urang ninun kanteh,
Ulah resep make poleng.
Lamun urang leutik keneh,
Ulah resep ngomong goreng.
-
Sesebred (lelucon, atau kritik)
Aya budak mawa casan
Ngan hanyakal teu dibeli
Aya budak gelis pisan
Ngan hanyakal tara mandi
Majar maneh cengkeh koneng,
Kulit peuteuy dina nyiru.
Majar maneh lengkeh koneng,
Kulit beuteung mani nambru.
Rarasaan melak cau,
Teu nyaho mun melak jahe.
Rarasaan matak lucu,
Teu nyaho mun matak rehe.
2.
Paparikan
-
Silih asih
Eta buah dina tampah
Kejo wadah na boboko
Eta lain pusingna ku masalah
Katenjo hayang boga took
Aya meri dina rakit,
Boboko wadah bakatul.
Lain nyeuri ku panyakit,
Kabogoh direbut batur.
Baju hideung kancing tangan,
Di kaput ku merang awi.
Nu hideung matak teu nangan,
Sing emut ka diri abdi.
-
Piwuruk
Hayang pisan gera dahar
Ngan taya rencang sanguna
Hayang jadi jelma benghar
Kudu getol usahana
Baju kutud heureut pola,
Dikelin teu dijalujur.
Mun teu cucud ti sakola,
Arisin balik ka lembur.
Ka kulah nyiar kapiting,
Ngocok lobak bobodasna.
Ulah sok liar tipeuting,
Osok loba gogodana.
-
Sesebred
Saha eta nu keur calik
Meni jiga kabuhulan
Saha eta anu belik
Jadi hayang ngahereyan
Cau naon cau naon,
Cau kulutuk di juru.
Bau naon bau naon,
Bau hitut nu di juru.
Cikur jangkung jahe koneng,
Lampuyang pamura beuteung.
Rarasaan jangkung koneng,
Puguhmah bureuteu hideung.
3.
Wawangsalan
-
Datangna
tara sorangan mun
-
Sisindiran
Jenis Wawangasalan
-
Abdimah
caruluk arab, heunteu tarima teh teuing = Korma.
-
Abdi
teh sok ngembang kawung, inggis teu ngareunah teuing = Pengis.
-
Abdi
teh kapiring leutik, kaisinan ku gamparan = Pisin.
-
Abdi
ti menak ka somah, gamparan mah ieu aing = Umaing.
-
Ajag
desa basa Jawa, lesuna teu aya tanding = Asu.
-
Ajag
lembur Indramayu, naha bet kalangsu teuing = Asu.
-
Ajag
lembur lamun engkang, anjing heunteu wangsul deui = Anjing.
-
Alun-alun
paleuweungan, gagal temen mun teu jadi = Tegal.
-
Anak
beurit dina katung, kapan enden mundut encit = Buncit.
Disinilah tempat anda akan menemukan solusi untuk mengatasi penyakit hernia tanpa operasi ataupun terapi, Kami mau menawarkan anda sebuah produk herbal multikhasiat untuk mengatasi penyakit hernia
BalasHapus